Το tennis είναι ένα από τα πιο αγαπημένα αθλήματα στον κόσμο, με ευρεία δημοφιλία μεταξύ όλων των ηλικιών, τόσο σε ερασιτεχνικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Σε αντίθεση με άλλα αθλήματα, ένας αγώνας τένις δεν περιορίζεται από κάποια συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, πράγμα που σημαίνει ότι ένα match μπορεί να διαρκέσει πολλές ώρες.1 Η ίδια δε η φύση του παιχνιδιού περιλαμβάνει μια σειρά από επαναλαμβανόμενα stress για τον τενίστα, έντονα service και χτυπήματα, καθώς και συνεχείς εκρηκτικούς ελιγμούς, που καθιστούν τον αθλητή ευάλωτο σε ένα ιδιαίτερο προφίλ τραυματισμών.2 Οι οξείες κακώσεις στο τένις αφορούν συνήθως το κάτω άκρο,3 ενώ οι χρόνιοι τραυματισμοί από υπερχρήση το άνω άκρο.4
Τύπος γηπέδου
Σε αντίθεση με άλλα σπορ, το τένις παίζεται σε διαφορετικές επιφάνειες. Ένας επαγγελματικός αγώνας τένις μπορεί να λάβει χώρα σε ένα γήπεδο από γρασίδι, χωμάτινο ή ακρυλικό γήπεδο. Το Wimbledon, για παράδειγμα, παίζεται σε γρασίδι, το French Open σε χωμάτινο γήπεδο, το US Open σε ακρυλικό, ενώ το Australian Open σε γήπεδο από συνθετικό γρασίδι. Ένα χωμάτινο γήπεδο είναι πιο «αργό», καθώς το μπαλάκι χάνει γρήγορα ταχύτητα λόγω της μεγαλύτερης τριβής στην χωμάτινη επιφάνεια. Τα σκληρά γήπεδα ή το γρασίδι σχετίζονται με μεγαλύτερες ταχύτητες της μπάλας του τένις, με δυνητικά μεγαλύτερο stress για το άνω άκρο του αθλητή.5
Εξοπλισμός
Οι ρακέτες του τένις έχουν πλέον βελτιωθεί σημαντικά, με ελαφρύτερα, μεγαλύτερα και πιο δύσκαμπτα μοντέλα, βάρους περίπου 250g, σε αντίθεση με τις βαριές ξύλινες ρακέτες του παρελθόντος.6 Αλλαγές έχουν γίνει και στη τεχνολογία του πλέγματος της ρακέτας. Οι εξελίξεις αυτές έχουν επιφέρει και σε κάποιο βαθμό μια διαφοροποίηση των τραυματισμών που συναντώνται στο τένις σήμερα. Στο είδος της κάκωσης συμβάλλει και ο τύπος της λαβής (grip) που χρησιμοποιεί ο αθλητής. To western grip σχετίζεται, για παράδειγμα, με ενοχλήσεις στην ωλένια πλευρά του καρπού, ενώ το eastern grip επηρεάζει τους καμπτήρες.7
Εμβιομηχανική
Αν και δεν χρειάζεται κανείς να ξέρει τη θεωρία του τένις για να απολαύσει έναν αγώνα, η γνώση της εμβιομηχανικής του τένις μας επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση της φύσης των κακώσεων που μπορεί να προσβάλλουν έναν αθλητή. Το πιο απαιτητικό χτύπημα στο τένις είναι το service, το οποίο και περιλαμβάνει το 45-60% των συνολικών χτυπημάτων κατά τη διάρκεια ενός αγώνα.8
Το service μπορεί να χωριστεί σε 5 φάσεις: (i) απελευθέρωση, (ii) πρώιμη φόρτιση, (iii) όψιμη φόρτιση, (iv) επιτάχυνση, (v) τελείωμα.9-11 Άλλοι τύποι χτυπημάτων είναι το λεγόμενο forehand και το backhand, που περιλαμβάνουν 3 φάσεις: (i) προετοιμασία, (ii) επιτάχυνση, (iii) τελείωμα.
Αν και οι ακριβείς φάσεις διαφέρουν ανάλογα με τη βιβλιογραφική πηγή, μας δίνουν να καταλάβουμε ότι προκειμένου ένας αθλητής να διεκπεραιώσει ένα καλοχτυπημένο service, θα πρέπει να ενεργοποιήσει με συγκεκριμένη αλληλουχία διαφορετικές μυϊκές ομάδες, μεταφέροντας τη μεγαλύτερη δυνατή ενέργεια στο μπαλάκι. Το concept αυτό ονομάζεται στο τένις «κινητική αλυσίδα», ξεκινάει από τα πόδια και τα γόνατα, και μέσω του κορμού συνεχίζει στον ώμο, τον αγκώνα και τον καρπό, για να καταλήξει στη ρακέτα.12
Η τελειοποίηση αυτού του μηχανισμού είναι αυτό που κάνει τον έμπειρο αθλητή να διαφέρει από τον ερασιτέχνη. Παράλληλα, οποιαδήποτε διαταραχή σε κάποιο σημείο αυτής της αλυσίδας, οδηγεί σε υπερφόρτιση των δομών κατά μήκος της.4 Με άλλα λόγια, αν τα γόνατα δεν είναι στημένα σωστά, το βάρος πάει στους ώμους ή τον αγκώνα, που υφίστανται μεγαλύτερες δυνάμεις.
Επιδημιολογικές μελέτες
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των Pluim et al., αναφέρει ότι η συχνότητα των τραυματισμών στο τένις ανέρχεται σε 0.04-3 τραυματισμούς ανά 1000 ώρες παιχνιδιού.2 Οι επιδημιολογικές μελέτες μας δείχνουν ότι οι πιο συχνοί τραυματισμοί εμφανίζονται στο κάτω άκρο, με το άνω άκρο και τον κορμό να ακολουθούν.2, 13, 14 Επιπρόσθετα, οι κακώσεις του κάτω άκρο συνήθως οφείλονται σε οξείες κακώσεις από ένα συγκεκριμένο τραυματικό γεγονός, ενώ οι κακώσεις του άνω άκρου είναι πιο συχνά χρόνιες κακώσεις από υπερχρήση.3
Τα παραπάνω νούμερα επιβεβαιώνουν και οι επιδημιολογικές μελέτες από μεγάλες επίσημες διοργανώσεις. Μια μελέτη του US Open από το 1994 μέχρι το 2009, αναφέρει μια συχνότητα 48.1 κακώσεων ανά 1000 εκθέσεις σε αγώνα, με τους οξείς τραυματισμούς να υπερέχουν των χρόνιων προβλημάτων.
Οι πιο συχνοί τραυματισμοί αφορούσαν την ποδοκνημική (αστράγαλο), με τον καρπό, το γόνατο, το πόδι και τον ώμο να ακολουθούν στη συνέχεια. Μεταξύ των χρόνιων προβλημάτων, η κατανομή μεταξύ κάτω και άνω άκρου ήταν πιο εξισορροπημένη.15 Παρόμοια δεδομένα προέκυψαν και από μία μελέτη που αφορούσε το Wimbledon, από το 2003 μέχρι το 2012, με τους οξείς τραυματισμούς να αντιπροσωπεύουν ένα 73%, ενώ τις χρόνιες κακώσεις να ανέρχονται στο 27%.16
Άνω άκρο
Καρπός
Οι περισσότερες κακώσεις του καρπού στο τένις αφορούν την έσω ή ωλένια πλευρά του καρπού, προσβάλλοντας τον τένοντα του ωλένιου εκτείνοντα τον καρπό (extensor carpi ulnaris, ή ECU). Πρόκειται συνήθως για χρόνια τενοντίτιδα του ECU, που πιστεύεται ότι σχετίζεται με τη τεχνική του low forehand ή του 2-handed backstroke.
Ορισμένοι συγγραφείς ισχυρίζονται πως υπάρχει συσχετισμός με τη λαβή τύπου Western ή semi-western.7 H θεραπεία περιλαμβάνει ξεκούραση, τροποποίηση τεχνικής, αντιφλεγμονώδη, ή χρήση νάρθηκα για κάποιο διάστημα. Η οξεία κάκωση του τένοντα μπορεί να συμβεί επίσης, συνήθως κατά τη διάρκεια ενός χαμηλού forehand, μετά από απότομο υπτιασμό με τον καρπό σε κάμψη και ωλένια απόκλιση.
Η κάκωση μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη του ελύτρου του τένοντα του ECU, με υπεξάρθρημα του τένοντα, που ο ασθενής αντιλαμβάνεται σαν επώδυνο κλικ. Η βλάβη αυτή απαιτεί πιο μακρόχρονη ακινητοποίηση, ή χειρουργική ανακατασκευή σε βαριές περιπτώσεις.3
Αγκώνας
Οι συχνότερες βλάβες του αγκώνα στο τένις περιλαμβάνουν την έξω επικονδυλίτιδα (tennis elbow) και την έξω επικονδυλίτιδα (golfer’s elbow). To tennis elbow εμφανίζεται πιο συχνά στους πιο άπειρους παίκτες, πιθανώς γιατί τείνουν να εκτελούν το backhand με τον καρπό σε περισσότερη κάμψη.17 Το golfer’s elbow είναι πιο συχνό στους επαγγελματίες παίκτες και συνήθως αφορά τον στρογγύλο πρηνιστή (PT) ή τον κερκιδικό καμπτήρα τον καρπό (FCR).18 Σε κάθε περίπτωση, ξεκούραση, φυσικοθεραπεία, ή εγχύσεις κορτιζόνης ή PRP αποτελούν την ενδεδειγμένη θεραπεία, με το χειρουργείο σαν τελευταία λύση σε ανθεκτικές περιπτώσεις.
Ώμος
Οι βλάβες του ώμου στο τένις περιλαμβάνουν την εσωτερική πρόσκρουση (internal impingement), τις βλάβες SLAP (κακώσεις της βάσης της μακράς κεφαλής του δικεφάλου), και τις μερικές ή πλήρεις ρήξεις του στροφικού πετάλου. Η εσωτερική πρόσκρουση συμβαίνει συνήθως κατά τη φάση της φόρτισης του service (late cocking), με την έσω επιφάνεια του στροφικού πετάλου να «βρίσκει» στην ωμογλήνη. Σε κάθε περίπτωση, η θεραπεία περιλαμβάνει ξεκούραση και φυσικοθεραπεία, με το χειρουργείο να επιλέγεται μόνο στις ανθεκτικές περιπτώσεις.4 Είναι επιβεβλημένο η αρθροσκοπική παρέμβαση στον ώμο του τενίστα να περιορίζεται στο ελάχιστο δυνατό. Αν κάνουμε τον ώμο πιο σφικτό, ο αθλητής δεν θα μπορέσει να σερβίρει ξανά αποτελεσματικά.
Κάτω άκρο
Τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής άρθρωσης ίσως αποτελούν τις πιο συχνές κακώσεις στο τένις, γενικότερα. Συνήθως αφορούν το έξω συνδεσμικό σύμπλεγμα. Η θεραπεία είναι τις περισσότερες φορές συντηρητική, αν και υψηλού βαθμού διαστρέμματα μπορεί να χρειαστούν χειρουργική ανακατασκευή. Οι κακώσεις του ισχίου είναι επίσης συχνές στο τένις. Πρόκειται συνήθως για μυϊκές θλάσεις, που αντιμετωπίζονται με ξεκούραση, πάγο, αντιφλεγμονώδη και φυσικοθεραπεία. Σε περίπτωση που ο πόνος εμμένει παρά τα παραπάνω, θα πρέπει να τίθεται η υποψία ρήξης του επιχειλίου χόνδρου, πράγμα που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση με μαγνητική τομογραφία.4
Άλλες κακώσεις
Άλλα προβλήματα στο τένις περιλαμβάνουν κακώσεις/θλάσεις του κοιλιακού τοιχώματος, καθώς και πόνο στη μέση. Οι θλάσεις των κοιλιακών είναι πολύ συχνές στο τένις, καθώς οι μυς αυτοί συμμετέχουν ενεργά κατά τη κίνηση του service. To service ενεργοποιεί τον ορθό κοιλιακό, τους πλαγίους, τον λαγονοψοϊτη και τους γλουτιαίους.19 Ξεκούραση, παυσίπονα και φυσικοθεραπεία είναι συνήθως αρκετά σε αυτή την περίπτωση.
Ο πόνος στη μέση είναι επίσης πολύ κοινός στο τένις. Ο πόνος μπορεί να οφείλεται σε μυϊκή θλάση, συνδεσμική κάκωση, ή σε βλάβη των μεσοσπονδυλίων δίσκων, και σχετίζεται με το στροφικό stress που υφίσταται ο κορμός κατά τα χτυπήματα στο τένις.4 Σε περίπτωση υποψίας ύπαρξης κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου ή παρουσία νευρολογικών συμπτωμάτων, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση με μαγνητική τομογραφία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Βιβλιογραφία
1. Kovacs MS: Applied physiology of tennis performance. Br J Sports Med 2006;40:381-385; discussion 386.
2. Pluim BM, Staal JB, Windler GE, Jayanthi N: Tennis injuries: occurrence, aetiology, and prevention. Br J Sports Med 2006;40:415-423.
3. Chung KC, Lark ME: Upper Extremity Injuries in Tennis Players: Diagnosis, Treatment, and Management. Hand Clin 2017;33:175-186.
4. Dines JS, Bedi A, Williams PN, Dodson CC, Ellenbecker TS, Altchek DW, et al.: Tennis injuries: epidemiology, pathophysiology, and treatment. J Am Acad Orthop Surg 2015;23:181-189.
5. Nigg BM, Yeadon MR: Biomechanical aspects of playing surfaces. J Sports Sci 1987;5:117-145.
6. Miller S: Modern tennis rackets, balls, and surfaces. Br J Sports Med 2006;40:401-405.
7. Tagliafico AS, Ameri P, Michaud J, Derchi LE, Sormani MP, Martinoli C: Wrist injuries in nonprofessional tennis players: relationships with different grips. Am J Sports Med 2009;37:760-767.
8. Johnson CD, McHugh MP, Wood T, Kibler B: Performance demands of professional male tennis players. Br J Sports Med 2006;40:696-699; discussion 699.
9. Elliott B, Fleisig G, Nicholls R, Escamilia R: Technique effects on upper limb loading in the tennis serve. J Sci Med Sport 2003;6:76-87.
10. Fleisig G, Nicholls R, Elliott B, Escamilla R: Kinematics used by world class tennis players to produce high-velocity serves. Sports Biomech 2003;2:51-64.
11. van der Hoeven H, Kibler WB: Shoulder injuries in tennis players. Br J Sports Med 2006;40:435-440; discussion 440.
12. Eygendaal D, Rahussen FT, Diercks RL: Biomechanics of the elbow joint in tennis players and relation to pathology. Br J Sports Med 2007;41:820-823.
13. Lynall RC, Kerr ZY, Djoko A, Pluim BM, Hainline B, Dompier TP: Epidemiology of National Collegiate Athletic Association men’s and women’s tennis injuries, 2009/2010-2014/2015. Br J Sports Med 2016;50:1211-1216.
14. Okholm Kryger K, Dor F, Guillaume M, Haida A, Noirez P, Montalvan B, et al.: Medical reasons behind player departures from male and female professional tennis competitions. Am J Sports Med 2015;43:34-40.
15. Sell K, Hainline B, Yorio M, Kovacs M: Injury trend analysis from the US Open Tennis Championships between 1994 and 2009. Br J Sports Med 2014;48:546-551.
16. McCurdie I, Smith S, Bell PH, Batt ME: Tennis injury data from The Championships, Wimbledon, from 2003 to 2012. Br J Sports Med 2017;51:607-611.
17. Blackwell JR, Cole KJ: Wrist kinematics differ in expert and novice tennis players performing the backhand stroke: implications for tennis elbow. J Biomech 1994;27:509-516.
18. Vangsness CT, Jr., Jobe FW: Surgical treatment of medial epicondylitis. Results in 35 elbows. J Bone Joint Surg Br 1991;73:409-411.
19. Atkins JM, Taylor JC, Kane SF: Acute and overuse injuries of the abdomen and groin in athletes. Curr Sports Med Rep 2010;9:115-120.
FAQ – Συχνές ερωτήσεις
Μετά το tennis, ο καρπός μου κάνει ένα επώδυνο κλικ. Τι συμβαίνει;
Το επώδυνο κλικ συνήθως ισοδυναμεί με ρήξη του ελύτρου και επακόλουθο υπεξάρθρημα του τένοντα του ωλένιου εκτείνοντα τον καρπό (ECU, ή extensor carpi ulnaris).
Ποιες είναι οι συχνές βλάβες του ώμου στο tennis;
– Βλάβη SLAP
– Σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης (impingement syndrome)
– Εσωτερική πρόσκρουση (internal impingement)
– Ρήξη στροφικού πετάλου
Βρείτε μας
Κλείστε ραντεβού σήμερα με τον κ. Παναγόπουλο, προκειμένου να λάβετε εξειδικευμένη φροντίδα για το πρόβλημά σας.
