Διάστρεμμα – Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται?

Το διάστρεμμα αστραγάλου, ή σωστότερα διάστρεμμα ποδοκνημικής, είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους μυοσκελετικούς τραυματισμούς. Εμφανίζεται όταν ο αστράγαλος γυρίζει προς τα μέσα, οδηγώντας σε ρήξη ορισμένων ή όλων των συνδέσμων γύρω από τον αστράγαλο. Οι σύνδεσμοι της ποδοκνημικής άρθρωσης διατείνονται ή σχίζονται.

Οι παράγοντες κινδύνου για να πάθετε διάστρεμμα αστραγάλου περιλαμβάνουν: ιστορικό προηγούμενων διαστρεμμάτων, συμμετοχή σε αθλήματα υψηλού κινδύνου (μπάσκετ, βόλεϊ, ποδόσφαιρο, κ.λπ.), η υψηλή ποδική καμάρα, ή μια υπερβολικά χαλαρή άρθρωση.

Η σοβαρότητα ενός διαστρέμματος θα καθορίσει τη διάρκεια του χρόνου αποθεραπείας. Η αρχική θεραπεία περιλαμβάνει: ανάπαυση, τροποποίηση δραστηριότητας, πάγο, ανύψωση και συμπίεση. Η φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται στο εύρος κίνησης και την ενδυνάμωση, και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, όταν ο αρχικός πόνος και το πρήξιμο υποχωρήσουν.

Διάστρεμμα: Κλινική εικόνα

Οι ασθενείς με διάστρεμμα αστραγάλου συνήθως περιγράφουν ένα επεισόδιο όπου γυρίζουν τον αστράγαλό τους προς τα μέσα, το οποίο δημιουργεί ρήξη των συνδέσμων στην εξωτερική πλευρά του αστραγάλου. Οι ασθενείς συνήθως έχουν αμέσως σημαντικό πόνο και πρήξιμο, και συνήθως  κουτσαίνουν αμέσως μετά τον τραυματισμό, ή αδυνατούν να βαδίσουν. Ωστόσο, αρκετά συχνά όσοι έχουν στραμπουλήξει τον αστράγαλό τους, εξακολουθούν να μπορούν να αντέξουν κάποιο βάρος.

Είναι συχνά πιθανό για αθλητές που έχουν υποστεί ένα ήπιο ή ακόμα και μέτριο διάστρεμμα αστραγάλου να μπορούν να ολοκληρώσουν το παιχνίδι τους, αν και με σημαντικό πόνο και ορισμένους λειτουργικούς περιορισμούς. Πρήξιμο και ερυθρότητα (μώλωπες) συνήθως γίνονται εμφανή μέσα σε 24 ώρες από τον τραυματισμό και τείνουν να εξαπλωθούν προς το πόδι. Οι μώλωπες μπορεί να χρειαστούν δύο εβδομάδες ή περισσότερες για να επιλυθούν.

Επιγραμματικά, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο
• Οίδημα/πρήξιμο
• Μελάνιασμα – ερυθρότητα της περιοχής γύρω από τον αστράγαλο
• Δυσκαμψία
• Αδυναμία βάδισης

Διάστρεμμα: Αίτια

Τα αίτια του διαστρέμματος περιλαμβάνουν:

• Αθλητικές κακώσεις, ειδικά κατά τη διάρκεια αθλημάτων που περιλαμβάνουν συχνά άλματα ή αλλαγές κατεύθυνσης, πχ basket, volley, ή ποδόσφαιρο.
• Πτώσεις από ύψος, πχ πτώση από τις σκάλες
• Το απλό παραπάτημα της καθημερινότητας -> «γύρισα το πόδι μου»
• Ακατάλληλα παπούτσια
• Προηγούμενο ιστορικό πολλαπλών διαστρεμμάτων – αστάθεια της ποδοκνημικής άρθρωσης

Διάστρεμμα: Βαρύτητα & ταξινόμηση

Τα συμπτώματα & ο πόνος που προκαλεί ένα διάστρεμμα αστραγάλου ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα του διαστρέμματος, καθώς και τους συνδέσμους που επηρεάζει. Ορισμένα διαστρέμματα περιλαμβάνουν βλάβη σε πολλαπλούς συνδέσμους. Οι γιατροί συχνά δίνουν έναν «βαθμό» στα διαστρέμματα (1^ου, 2^ου, ή 3^ου βαθμού), ανάλογα με τη σοβαρότητά τους:

• Το διάστρεμμα 1ου βαθμού είναι ήπια και συμβαίνουν όταν υπάρχει διάταση και μικροσκοπική ρήξη των συνδέσμων της ποδοκνημικής άρθρωσης. Συνήθως προκαλούν μόνο ήπιο πόνο και πρήξιμο. Ένα ήπιο διάστρεμμα περιλαμβάνει μερική ρήξη του πρόσθιου αστραγαλοπερονιαίου συνδέσμου (ATFL – anterior talofibular ligament) – του πρώτου συνδέσμου που υφίσταται διάταση όταν ο αστράγαλος γυρίζει προς τα μέσα. Σε ένα ήπιο διάστρεμμα, αυτός ο σύνδεσμος έχει υποστεί διάταση ή ρήξη ορισμένων ινών, αλλά είναι άθικτος. Τα ήπια διαστρέμματα θα χρειαστούν 4-7 ημέρες για να επιτευχθεί το μεγαλύτερο μέρος της αποκατάστασης.
• Τα διαστρέμματα 2ου βαθμού είναι μέτριας έντασης και συμβαίνουν όταν ο σύνδεσμος σχίζεται μερικώς, υπάρξει δηλαδή μερική ρήξη. Προκαλούν μέτριο πόνο και πρήξιμο. Συνήθως συνοδεύονται από μερική βλάβη του ATFL και του CFL (calcaneofibular ligament). Τα διαστρέμματα αστραγάλου 2^ου βαθμού χρειάζονται συχνά 7-14 ημέρες για να αναρρώσουν πλήρως.
• Τα διαστρέμματα 3ου βαθμού είναι σοβαρά και συμβαίνουν όταν ένας σύνδεσμος σχίζεται εντελώς (πλήρης ρήξη). Συνήθως υπάρχει πλήρης βλάβη των ATFL & CFL +/- PTFL. Μπορούν να προκαλέσουν σημαντικό πόνο και πρήξιμο που μπορεί να δυσκολέψει την κίνηση του αστραγάλου. Ένα διάστρεμμα 3^ου βαθμού μπορεί να χρειαστεί 4-6 εβδομάδες θεραπείας.

Αν και όλα τα διαστρέμματα μπορεί να είναι επώδυνα, ο πολύ έντονος πόνος σημαίνει γενικά ότι υπάρχει πιο σοβαρό διάστρεμμα.

Διάστρεμμα: Διάγνωση

Ο κ. Παναγόπουλος θα πάρει αναλυτικό ιστορικό και θα σας εξετάσει προσεκτικά. Κατά την κλινική εξέταση ενός διαστρέμματος συνήθως παρουσιάζεται πρήξιμο στην περιοχή γύρω από την ποδοκνημική και πόνος κατά την ψηλάφηση ή την κίνηση της άρθρωσης. Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν άλλες περιοχές ευαισθησίας και πιθανού τραυματισμού, καθώς ο ίδιος μηχανισμός που δημιουργεί διάστρεμμα αστραγάλου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άλλους τραυματισμούς (π.χ. κάταγμα ποδοκνημικής, κάταγμα πρόσθιας απόφυσης πτέρνας, οστεοχόνδρινη βλάβη αστραγάλου, τραυματισμός περονιαίου τένοντα, κάταγμα 5^ου μεταταρσίου).

Μετά από ένα διάστρεμμα, συχνά θα απαιτηθεί η λήψη ακτινογραφιών (λαμβάνοντας υπόψιν τα Ottawa rules), ειδικά σε περίπτωση υποψίας κατάγματος ποδοκνημικής. Ενίοτε, ειδικά σε περιπτώσεις χρόνιας αστάθειας μπορεί να χρειαστεί μαγνητική τομογραφία, προκειμένου να αξιολογηθεί η κατάσταση των συνδέσμων. 

Διάστρεμμα: Θεραπεία

Η βασική θεραπεία του διαστρέμματος γίνεται με την γνωστή προσέγγιση R.I.C.E. (Ανάπαυση, Πάγος, Συμπίεση, Ανύψωση):

• Rest: ξεκούραση & τροποποίηση δραστηριοτήτων. Ο χρόνος είναι συνήθως η καλύτερη θεραπεία για ένα τυπικό διάστρεμμα αστραγάλου. Το σώμα χρειάζεται απλώς χρόνο για να επουλώσει τον τραυματισμένο ιστό.
• Ice: πάγος. Η εφαρμογή πάγου στον τραυματισμένο αστράγαλο βοηθά στη μείωση του οιδήματος και βελτιώνει τον έλεγχο του πόνου. Ο πάγος πρέπει να εφαρμόζεται για 10-15 λεπτά αρκετές φορές την ημέρα. Ο πάγος βοηθά στον περιορισμό της ροής του αίματος στον τραυματισμένο αστράγαλο κατά την οξεία φάση του τραυματισμού, περιορίζοντας το πρήξιμο.
• Compression: συμπίεση. Η συμπίεση βοηθά στη μείωση του οιδήματος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μία ελαστική περίδεση.
• Elevation: ανύψωση. Η ανύψωση του αστραγάλου (π.χ. τοποθέτηση δύο μαξιλαριών κάτω από το πόδι ενώ είστε ξαπλωμένοι) βοηθά στη μείωση του οιδήματος. 
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) όπως η ιβουπροφαίνη μπορεί να είναι χρήσιμα στη μείωση του πόνου μετά από διάστρεμμα αστραγάλου. Τα ΜΣΑΦ μειώνουν τον πόνο μειώνοντας τη φλεγμονώδη απόκριση στον τραυματισμό. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τα αντιφλεγμονώδη μπορεί να έχουν δυσμενή επίδραση στην επούλωση των συνδέσμων.

Οι ασθενείς μπορεί να ωφεληθούν από μια σύντομη περίοδο ακινητοποίησης σε μπότα βάδισης (walking boot). Σε σοβαρά διαστρέμματα, μπορεί να χρειαστούν σύντομες περίοδοι αποφόρτισης. Ωστόσο, γενικά συνιστάται έγκαιρη κινητοποίηση του αστραγάλου και οδηγεί σε καλύτερη επούλωση και ανάρρωση. Όταν η οξεία φάση περάσει και τα συμπτώματα υποχωρήσουν, εξαιρετικής σημασίας είναι η φυσικοθεραπεία, με ασκήσεις σχεδιασμένες να βελτιώσουν το εύρος κίνησης, ασκήσεις ενδυνάμωσης και βελτίωσης της ισορροπίας – ιδιοδεκτικότητας.

Διάστρεμμα: Χειρουργική Θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία εξαιρετικά σπάνια έχει κάποιον ρόλο στη θεραπεία οξέων διαστρεμμάτων αστραγάλου. Εξαίρεση αποτελεί η ύπαρξη συνοδών κακώσεων, όπως οστεοχόνδρινες βλάβες, ρήξεις τενόντων, ή ασταθή κατάγματα. Ασθενείς που έχουν επαναλαμβανόμενα διαστρέμματα αστραγάλου λόγω αστάθειας του αστραγάλου μπορεί να είναι υποψήφιοι για χειρουργείο σταθεροποίησης των συνδέσμων του αστραγάλου. 

Πότε πρέπει να δείτε τον γιατρό;

Πολλά διαστρέμματα επουλώνονται χωρίς ιατρική θεραπεία, ειδικά εάν το διάστρεμμα είναι μικρό. Ωστόσο, μόνο ένας γιατρός μπορεί να διαγνώσει με ακρίβεια ένα διάστρεμμα. Αυτό συμβαίνει επειδή τα συμπτώματα του διαστρέμματος είναι πολύ παρόμοια με εκείνα άλλων τραυματισμών και διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των καταγμάτων και της αρθρίτιδας.

 Θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια για το διάστρεμμα εάν:

• Αν το διάστρεμμα αφορά παιδί
• Ο πόνος είναι έντονος ή αφόρητος
• Το περπάτημα είναι ακόμα δύσκολο μετά από 2-3 ημέρες
• Υπάρχει συνεχής πόνος αρκετές εβδομάδες μετά από το διάστρεμμα
• Αν συμβεί επανατραυματισμός μετά από διάστρεμμα
• Αν υπάρχει εξωτερικό τραύμα στον αστράγαλο, όπως αιμορραγία ή λύση της συνέχειας του δέρματος
• Αν υπάρχει χρόνιος πόνος που διαρκεί αρκετές εβδομάδες
• Αν υπάρχει χρόνια αστάθεια του αστραγάλου με ιστορικό πολλαπλών διαστρεμμάτων 
• Οι θεραπείες στο σπίτι δεν βοηθούν στον πόνο ή ο πόνος επιδεινώνεται.

O κ. Παναγόπουλος έχει εκτεταμένη πείρα στις αθλητικές κακώσεις και το ορθοπαιδικό τραύμα και θα συζητήσει την περίπτωσή σας αναλυτικά κατά την επίσκεψή σας στο ιατρείο.

FAQ – Συχνές Ερωτήσεις