Πόδι

Το πόδι μας είναι μια πολύπλοκη ανατομική κατασκευή, που αποτελείται από 26 οστά, 33 αρθρώσεις, 107 συνδέσμους, 19 μυς και τένοντες. Αριθμητικά, τα 52 οστά και των 2 ποδιών αποτελούν το 25% των συνολικά 206 οστών του σώματός μας. Οι  έρευνες δείχνουν ότι κατά μέσον όρο εκτελούμε 8,000 με 10,000 βήματα την ημέρα. 

Οι παθήσεις των ποδιών συγκαταλέγονται στα συχνότερα προβλήματα υγείας. Είναι προφανές ότι τα πόδια, όπως και άλλα μέρη του σώματος, χρειάζονται προσεκτική φροντίδα. Κι όμως, η υγεία των ποδιών μας, αυτού του τόσο σημαντικού μέρους του ανθρωπίνου σώματος, συχνά παραβλέπεται. Εδώ θα μιλήσουμε για μερικά από τα πιο σημαντικά προβλήματα στο πόδι.

Προβλήματα στο πόδι: Πελματιαία απονευρωσίτιδα

Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι η πιο κοινή αιτία πόνου στην πτέρνα. Ο πόνος από την πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι συχνά πιο αισθητός τις πρωινές ώρες, κατά τα πρώτα βήματα αφού σηκωθούμε από το κρεβάτι. Η πελματιαία περιτονία είναι μια παχιά λωρίδα ιστού στο πέλμα του ποδιού. Η επαναλαμβανόμενη φόρτιση μπορεί να οδηγήσει σε μικρορήξεις τις πελματιαίας απονεύρωσης, ιδίως κοντά στο οστό της πτέρνας. Αυτό το μικροσκίσιμο οδηγεί σε μια φλεγμονώδη απόκριση/επούλωσης, που προκαλεί τον πόνο.

Οι παράγοντες κινδύνου για πελματιαία απονευρωσίτιδα περιλαμβάνουν: υπερβολική ορθοστασία, αυξημένο σωματικό βάρος, ηλικία, πρόσφατη αλλαγή στο επίπεδο δραστηριότητας και δύσκαμπτος μυς της γάμπας.      Κάποιοι ασθενείς παρουσιάζουν στην ακτινογραφία ένα χαρακτηριστικό οστεόφυτο (άκανθα πτέρνας), ενώ άλλοι έχουν τελείως φυσιολογική ακτινογραφία.

Η πελματιαία απονευρωσίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί μη χειρουργικά στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών. Τα κύρια συστατικά ενός αποτελεσματικού προγράμματος συντηρητικής θεραπείας είναι: διατάσεις της γάμπας με το γόνατο τεντωμένο, διάταση της πελματιαίας περιτονίας, τροποποίηση δραστηριοτήτων (για να αποφευχθούν οι επικίνδυνες δραστηριότητες) και χρήση άνετων παπουτσιών. Ο κρουστικός υπέρηχος είναι επίσης αποτελεσματικός. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση.

Κάταγμα 5^oυ μεταταρσίου

Το 5^ο μετατάρσιο είναι το τελευταίο οστό στην έξω επιφάνεια του ποδιού. Το κάταγμα 5^ου μεταταρσίου είναι πολύ συχνά σε αθλητές, όπως δρομείς, ποδοσφαιριστές, καλαθοσφαιριστές, που ασχολούνται με αθλήματα που  περιλαμβάνουν άλματα και εναλλαγές κατεύθυνσης. Η συντριπτική πλειοψηφία των καταγμάτων αυτών αντιμετωπίζεται συντηρητικά, με μπότα. Εξαίρεση αποτελούν τα λεγόμενα κατάγματα τύπου Jones (ζώνη 2), που συχνά επουλώνονται δύσκολα, και μπορεί να χρειαστούν χειρουργείο, ειδικά σε αθλητές.

Οπίσθια πρόσκρουση & σύνδρομο τρίγωνου οσταρίου (os trigonum)

Η οπίσθια πρόσκρουση του αστραγάλου χαρακτηρίζεται από πόνο πίσω από την ποδοκνημική άρθρωση. Τα συμπτώματα επιδεινώνονται κατά την πελματιαία κάμψη του άκρου ποδός. Η οπίσθια πρόσκρουση διαφοροποιείται από την καταφυτική τενοντίτιδα αχιλλείου και την οπισθοπτερνική θυλακίτιδα, καθώς αυτές οι παθήσεις συνδέονται στενότερα με την πρόσφυση του αχίλλειου τένοντα στο οστό της πτέρνας. 

Το σύνδρομο os trigonum είναι επίσης αποτέλεσμα τραυματισμού υπέρχρησης της οπίσθιας ποδοκνημικής, που προκαλείται από επαναλαμβανόμενες δυνάμεις πελματιαίας κάμψης. Παρατηρείται κυρίως σε χορευτές μπαλέτου και ποδοσφαιριστές. Το επιπλέον οστό είναι συνήθως εμφανές στις απλές ακτινογραφίες. 

Η θεραπεία είναι συνήθως μη χειρουργική, με ανάπαυση, τροποποίησης δραστηριοτήτων, αντιφλεγμονώδη και περιστασιακά ένεση κορτιζόνης. Εάν υπάρχει μηχανική πρόσκρουση, ή μεγάλο επιπλέον οστό πίσω από τον αστράγαλο (os trigonum), η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει αφαίρεση του επιπλέον οστού.

Τενοντίτιδα αχιλλείου & ρήξη αχιλλείου

Η τενοντίτιδα αχίλλειου τένοντα είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από πόνο και συχνά οίδημα στον αχίλλειο τένοντα. Τα συμπτώματα οφείλονται σε οίδημα και φλεγμονή του ιστού που περιβάλλει τον αχίλλειο τένοντα. Υπάρχουν 2 κύριες κατηγορίες, η καταφυτική και η μη καταφυτική τενοντοπάθεια. Η θεραπεία είναι ως επί το πλείστων συντηρητική, με ξεκούραση, παγοθεραπεία, αντιφλεγμονώδη, πρόγραμμα ασκήσεων, και PRP. Το χειρουργείο έχει ένδειξη στις ανθεκτικές περιπτώσεις. 

Οι ρήξεις του αχίλλειου τένοντα συμβαίνουν συνήθως σε αθλητικά άτομα ηλικίας 30, 40 και 50 ετών. Ο τραυματισμός εμφανίζεται συνήθως μετά από ξαφνική εφαρμογή δύναμης με αποτέλεσμα τη ρήξη (σπάσιμο) του αχίλλειου τένοντα. Η ρήξη αχίλλειου τένοντα μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς συντηρητικά ή χειρουργικά. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι η μη χειρουργική και χειρουργική θεραπεία των ρήξεων του Αχίλλειου τένοντα παράγει ισοδύναμα αποτελέσματα.

Νευρίνωμα Morton

Το νευρίνωμα Morton είναι μια επώδυνη κατάσταση που επηρεάζει το πέλμα του ποδιού, συνήθως την περιοχή μεταξύ δευτέρου και τρίτου δακτύλου. Η αίσθηση που αναφέρουν οι περισσότεροι ασθενείς είναι ότι πατούν πάνω σε ένα βότσαλο.

Στο νευρίνωμα Morton αναπτύσσεται μια πάχυνση του ιστού γύρω από ένα από τα νεύρα που νευρώνουν τα δάχτυλα των ποδιών. Αυτό μπορεί να προκαλέσει έναν καυστικό πόνο στο πέλμα, και μούδιασμα ή κάψιμο στα δάκτυλα του ποδιού. Το νευρίνωμα Morton φαίνεται να είναι αποτέλεσμα χρόνιου ερεθισμού ή επαναλαμβανόμενου μικροτραυματισμού σε ένα από τα νεύρα που οδηγούν στα δάκτυλα των ποδιών. Αν η συντηρητική θεραπεία αποτύχει, μπορεί να γίνει τοπική έγχυση κορτιζόνης ή αναισθητικού. Αν και αυτό δεν βοηθήσει, το επόμενο βήμα είναι η χειρουργική εξαίρεση του νευρινώματος. 

Κότσια

Ο βλαισός μέγας δάκτυλος ή hallux valgus, μια πάθηση γνωστή και ως «κότσι», είναι μια από τις πιο κοινές παραμορφώσεις του ποδιού. Στην πάθηση αυτή, η εγγύς φάλαγγα του μεγάλου δακτύλου αποκλίνει προς τα έξω με αποτέλεσμα το σχηματισμό εξόστωσης (κότσι) στην έσω πλευρά της 1^ης μεταταρσοφαλαγγικής άρθρωσης. Το κότσι στο πόδι είναι μια σχετικά συνηθισμένη πάθηση. Εμφανίζεται σε περίπου 23% των ενηλίκων ηλικίας 18 έως 65 ετών και έως 36% των ενηλίκων άνω των 65 ετών.

Η ακριβής αιτιολογία δεν είναι πλήρως κατανοητή. Τείνει να συμβαίνει πιο συχνά στις γυναίκες και σε εκείνους που φορούν σφιχτά παπούτσια ή τακούνια. Σημαντικός φαίνεται να είναι και ο ρόλος της κληρονομικότητας. Με βάση τις ακτινογραφίες των ποδιών, και ανάλογα με τις γωνίες που σχηματίζονται ανάμεσα στα οστά, η πάθηση ταξινομείται σε ήπια, μέτρια και σοβαρή. Οι ασθενείς συχνά αναφέρουν πόνο και δυσκολία στη βάδιση. Η αρχική θεραπεία είναι συντηρητική και έχει ως ζητούμενο την διαχείριση των συμπτωμάτων. Σε περίπτωση αποτυχίας, ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση. Συνήθως το χειρουργείο γίνεται με μικρή τομή, με τη διενέργεια οστεοτομίας  του πρώτου μεταταρσίου (πχ., Scarf, Chevron, Akin, κλπ), με συνοδό απελευθέρωση μαλακών μορίων και αφαίρεση της εξόστωσης.   

Πλατυποδία

H πλατυποδία είναι η κατάσταση στην οποία παρατηρείται ελάττωση του ύψους ή εξάλειψη της ποδικής καμάρας. Η συχνότητα εμφάνισης της πάθησης στο γενικό πληθυσμό είναι μεγάλη και μπορεί να φτάσει έως και 30%. 

Η πλατυποδία αναφέρεται ως εύκαμπτη, όταν η ποδική καμάρα απουσιάζει κατά τη φόρτιση, αλλά επανεμφανίζεται όταν το πόδι δεν φορτίζεται ή όταν στεκόμαστε στις μύτες των ποδιών. Η μορφή αυτή είναι καλοήθης – δεν προκαλεί προβλήματα, ή προκαλεί πόνο μόνο με έντονη δραστηριότητα. Σε αντίθετη περίπτωση, μιλάμε για δύσκαμπτη πλατυποδία, που συχνά συνυπάρχει με σοβαρές παθήσεις και προκαλεί πόνο κατά τις καθημερινές δραστηριότητες.

Μία από τις συχνότερες αιτίες πλατυποδίας στους ενήλικες είναι η δυσλειτουργία ή ανεπάρκεια του τένοντα του οπίσθιου κνημιαίου. 

Στους περισσότερους ασθενείς η χαλαρή πλατυποδία είναι ασυμπτωματική και δεν προκαλεί πόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνήθως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Η θεραπεία της πλατυποδίας ενδείκνυται αν προκαλείται πόνος στα πόδια ή στα πέλματα, ή αν η κατάσταση επηρεάζει τα γόνατα ή την οσφυϊκή χώρα. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ειδικές ασκήσεις των άκρων ποδών,  ειδικούς πάτους υποστήριξης της έσω ποδικής καμάρας, ή νάρθηκες.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να προσφέρει οριστική ανακούφιση. Οι συνήθεις χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν τενοντομεταφορά του μακρού καμπτήρα του μεγάλου δακτύλου και οστεοτομία πτέρνας για την ανεπάρκεια του οπίσθιου κνημιαίου, ή τριπλή αρθρόδεση σε πλατυποδία προχωρημένου σταδίου.

Αρθρίτιδα

Οι συχνότερες αρθρίτιδες στο πόδι είναι:

• Αρθρίτιδα ποδοκνημικής: μπορεί να είναι πρωτογενής ή μετα-τραυματική

• Αρθρίτιδα υπαστραγαλικής: συχνά μετα-τραυματική
• Αρθρίτιδα 1^ης μεταταρσοφαλαγγικής άρθρωσης: γνωστή και ως hallux ridigus

Η θεραπεία μπορεί και εδώ να είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική, ανάλογα με την περιοχή, την βαρύτητα, το στάδιο, κλπ.

Παραμορφώσεις των δακτύλων του ποδιού (hammertoe – claw toe – mallet toe)

Η σφυροδακτυλία, ή αλλιώς hammer toe, είναι μια συχνή παραμόρφωση των δακτύλων του ποδιού. Στη σφυροδακτυλία, η τελευταία φάλαγγα ενός δακτύλου του ποδιού είναι μονίμως λυγισμένη προς το έδαφος. Ως αποτέλεσμα, εμφανίζεται επώδυνος κάλος, τόσο στην ραχιαία επιφάνεια από την πίεση του παπουτσιού, όσο και στην άκρη του δακτύλου, από την πίεση του εδάφους κατά τη βάδιση. Όταν η παραμόρφωση είναι βαριά, η βάση του δακτύλου κάμπτεται και σηκώνεται μακριά από το έδαφος. Τότε, η γωνίωση του δακτύλου μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οξεία, μια κατάσταση που ονομάζεται γαμψοδακτυλία (claw toe). Άλλη παρόμοια κατάσταση είναι η παραμόρφωση mallet (mallet toe). Όταν η συντηρητική θεραπεία αποτύχει, ειδικά σε επώδυνεες και βαριές παραμορφώσεις, απαιτείται η χειρουργική θεραπεία.

FAQ – Συχνές Ερωτήσεις